سالمندی
سالمندی در جهان به مقطع بالای ۶۵ سال اشاره دارد و بنابراین بخش پایانی چرخهٔ حیات انسان است. افراد سالمند توانایی تجدید قوای محدودی دارند و بیش از دیگر بزرگسالان در معرض بیماری، سندرومها و کسالت هستند. علم پیری‌شناسی به مطالعهٔ پزشکی روند پیری، و پیرپزشکی به مطالعهٔ بیماری‌هایی که سالمندان بدان مبتلا می‌شوند، مربوط است.
مطالعات جهانی از افزایش روزافزون این بیماری‌ها در میان جمعیت سالمند در جوامع مختلف دنیا نشان دارد و گفته می‌شود، در حال حاضر ۳۶ میلیون نفر مبتلا به آلزایمر و ۴٫۳ میلیون نفر مبتلا به پارکینسون در سراسر جهان هستند. پیش‌بینی‌ها حاکی است که با توجه به افزایش جمعیت سالمند در جهان، آمار مبتلایان به آلزایمر تا سال ۲۰۵۰ به ۱۱۵ میلیون نفر و مبتلایان به پارکینسون به ۹ میلیون نفر خواهد رسید. آلزایمر و پارکینسون از جمله مهم‌ترین بیماری‌های سیستم عصبی دوره سالمندی است که به گفته متخصصان، با توجه به سیر افزایش جمعیت سالمند در ایران در صورت نبود اقدامات پیشگیرانه لازم، در سال‌های آتی شیوع بالایی می‌یابد.به گفته مدیر دفتر جمعیت مرکز آمار ایران، جمعیت افراد بالای ۶۰ سال کشور در سال ۲۰۱۹ حدود ۸ میلیون و ۲۳۱ هزار نفر، همراه با نرخ رشد ۳/۶۲ درصد بوده که حدود ۹/۹ درصد جمعیت ایران است.
تغییرات فیزیولوژیک سالمندی
در برخی تعاریف سالمندی ذکر کرده‌اند که سالمندی به معنای تغییرات خودبه‌خودی و پیش‌رونده بازگشت‌ناپذیر است که در آن قوای روحی و جسمی هر دو به نحو قابل ملاحظه‌ای رو به نقصان می‌گذارند.
سالمندی در سیستم قلب و عروق، تنفسی، پوست، تولیدمثل، ادراری، گوارش، عضلانی و اسکلتی، اعصاب، بینایی، شنوایی، بویایی و چشایی و خواب تغییراتی ایجاد می‌کند.
روان‌شناسی سالمندی رشته‌ای در روان‌شناسی است که به مطالعه رفتارهای سالمندان و ارائه خدمات بالینی به افراد پیر و مسن مربوط می‌شود. روان‌شناسان این رشته دانش خود را پیرامون روند طبیعی پیری گسترش و افزایش می‌دهند و مشکلاتی را که معمولا با افزایش سن ایجاد می‌شوند را بررسی می کنند. روان‌شناسی سالمندی به بررسی مشکلاتی که افراد مسن با آنها دست و پنجه نرم می‌کنند، می‌پردازد سالمندی سالم یک فنوتیپ چندبعدی است و صرفاً عدم وجود بیماری بالینی را دربر نمی‌گیرد
روان‌شناسی سالمندی
جنبه های شگفت انگیز سالمندی که کمتر به آن توجه می کنیم
سالمندی بخشی از چرخه طبیعی زندگی است که اغلب با تصورات منفی و باورهای غلط همراه می شود ؛ درحالی که این دوره از زندگی دارای جنبه های شگفت انگیز و مثبتی است که بسیاری از افراد به آن توجه نمی کنند . سالمندی فرصتی طلایی برای رشد فردی ، بهره برداری از تجربیات گذشته و لذت بردن از جنبه هایی از زندگی است که در سال های
پر مشغله کمتر به آن پرداخته ایم.
1-خرد و تجربه ،گنجینه ای ارزشمند
یکی از بزرگترین مزایای سالمندی برخورداری از خرد و تجربه ای است که در طول سال های زندگی انباشته شده است .سالمندان در مواجهه با چالش ها ، فرصت ها و تغییرات زندگی به دانش عمیقی دست یافته اند که می تواند الهام بخش و راهگشای نسل های جوان تر باشد .
آنها به دلیل آگاهی بیشتر از مسیر زندگی و شناخت ارزش ها اغلب می توانند راهنمایی های دقیق تر و واقع بینانه تری ارائه دهند.
این خرد می تواند نه تنها در زندگی خانوادگی بلکه در جامعه نیز به عنوان یک منبع ارزشمند عمل کند. نقش سالمندان به عنوان مشاوران خانوادگی ، معلمان غیررسمی و حتی فعالان اجتماعی نشان دهنده اهمیت این تجربه هاست.
2-فرصت برای خودشناسی و آرامش ذهنی
در دوران سالمندی ، بسیاری از افراد به مرحله ای از زندگی می رسند که می توانند خود را بهتر بشناسند و به آرامش درونی دست یابند . دور شدن از دغدغه های روزمره ، مانند مشاغل پر استرس و مسئولیت های سنگین ، فرصتی فراهم می کند تا افراد روی جنبه های معنوی و شخصی خود تمرکز کنند .
این دوره به سالمندان اجازه می دهد که به گذشته خود نگاهی بیاندازند .
موفقیت ها و شکست ها را مرور کنند و از مسیر زندگی شان احساس رضایت کنند .بسیاری از افراد در این دوره به سمت فعالیت های معنوی ،مراقبه و تعاملات انسانی عمیق تر گرایش پیدا می کنند که می تواند به آرامش ذهنی بیشتری منجر شود.
3-ارتباطات عمیق تر با عزیزان
یکی از جنبه های مثبت سالمندی فرصتی است که برای تقویت روابط خانوادگی و دوستانه فراهم می شود.
در این دوره سالمندان می توانند نقش موثرتری درزندگی فرزندان ونوه های خود ایفا کنند ،تجربه هایی که آنان به اشتراک می گذارند.می تواند ارزشمند باشد ونسل های جوان تر را در مسیر درست هدایت کند.
علاوه بر این سالمندی زمانی است که بسیاری از افراد به اهمیت روابط عاطفی بیشتر پی می برند و تلاش می کنند تا لحظات بیشتری را با عزیزانشان سپری کنند .این ارتباطات عمیق تر میتواند حس شادی و تعلق را تقویت کند.
4-زمانی برای تجربه فعالیت های جدید
یکی دیگر از جنبه های شگفت انگیز سالمندی ، فرصت برای تجربه چیزهایی است که درسال های جوانی ممکن است به دلیل مشغله های زندگی نادیده گرفته شده باشند. یادگیری هنرهای جدید، پیوستن به کلاس های آموزشی ، سفر به مکان جای جدید و حتی آغاز کسب و کارهای کوچک ، تنها بخشی از فعالیت هایی است که سالمندان می توانند دراین دوره به آن بپردزند. این فعالیت ها نه تنها باعث می شود که سالمندان احساس هدفمندی کنند ،بلکه به حفظ سلامت روانی و جسمانی آنها نیز کمک می کند.
5-انعطاف پذیری و قدرت سازگاری
برخلاف تصور عمومی ، سالمندان از انعطاف پذیری بالایی برخوردارند .آنها در طول زندگی با تغییرات زیادی روبرو شده اند و این تجربه ها باعث شده است که بهتر از دیگران با چالش ها کنار بیایند .سالمندان اغلب با دیدگاهی مثبت تر و واقع بینانه تر با مسائل برخورد می کنند ،چرا که می دانند هر مرحله از زندگی بخشی از یک تصویر بزرگتر است .
6-فرصت برای رشد معنوی
برای بسیاری از سالمندان ، این دوره زمانی یرای تقویت باورهای معنوی و فلسفی است.آنها به دنبال معنای عمیق تری از زندگی هستند و اغلب با فعالیت هایی مانند مطالعه، مراقبه و شرکت در مراسم های مذهبی به این هدف دست می یابند. این جنبه می تواند حس رضایت و امید را تقویت کند.
نتیجه گیری
سالمندی برخلاف باورهای رایج ،می تواند دوره ای از رشد ،آرامش و خوشبختی باشد. این دوره فرصتی است برای بهره برداری از گنجینه ای از تجربیات ، لذت بردن از روابط عمیق تر و کشف فعالیت های جدید با تغییر دیدگاه ها نسبت به سالمندی و حمایت از سالمندان می توانیم این دوره از زندگی را به یکی از زیباترین مراحل تبدیل کنیم .
خانه های سالمندان نیز می توانند نقش کلیدی در فراهم کردن محیطی آرام و نشاط آور برای سالمندان ایجاد کنند .
ایجاد فضایی که افراد در آن بتوانند جنبه های مثبت این دوره را تجربه کنند راهی برای بهبود کیفیت زندگی و تقویت حس شادی و تعلق در سالمندان است.
نویسنده :دکتر نسیبه صرامی - متخصص حوزه میانسالی و سالمندی
آدرس موسسه :
استان اصفهان - شهرستان خمینی شهر - جاده کانال آب اصغرآباد - کوچه سالمندان - جنب بام سبز